Rodindoi phanglimata mashkar Rromani kultura hai e niva tolmachimaski
|
E Rromani Shib
|
E Rromani shib si la pasha 80 diyalekurya thai le lingwisturya Gazhikane dikhenas pe late desar e deshuxtoto kenturiya. Kakale studiyi wazden but pushimata kai azban amen ages ande amari lumiya kai globalalisavol. Katar avel e Rromani ship? Si ekh diyalekto la Rromanya shibako kai del-pe duma savorrensa? Save diyalekturya si le mai buflyarde? Si prindjardi e Rromani shib sar chachuni shib? Trayil ekh natsiya Rromani?
|
O swáto/alav Gypsy thai avre anava an avre Gazhikane shiba trayinas de but kenturiyi. Kakale swaturya ingeren djungale patreturya worka romantiki gindurya pe stereotipurya. Numa Romani thai Rromani si dui moderni swaturya kai ankliste ages.
O Rromano them/narodo tradyas/phirdas ka mai but de pinda natsiyi kai beshel ages desar telyardyas katar e Indiya. E populatsiya Rromani si gichime te avel kater desh zhi-ka desh-u-shtar milivoya zhene numa dar bute Rromenge te phenen ke Rrom si veska daran persekutsiya le Gazhendar. Nashtil-pe te kerel chachuno ginimos le Rromane themesko.
Diyalekturya si sosyalni worka redjyonalni parruyimata ekha shibako. Ekh diyalekto si la spesifikni fetsi parruyimatange kai den-duma swako grupo spesifikno kai den-duma kako diyalekto. Kana ekh diyalekto ramol-pe ando barr, lel o status legalno sar ekh chachuni ship.
Ekh stadardaizime shib lel-pe peste espesyalno status vash yekh anda le but fyalurya diyalekturya ekha shibako. Buflyarel-pe katar o sikayvimos/edukatsiya, ande alavarya, bukfi pe gramatika hai avre publikatsiyi. Butivar, a shib lel pe peste sosyalno worka politikalno pakiv.
But fyalurya etnikalni grupurya shai te prindjardyon thai arakhime sar minoriteturya and ekh natsiyako them worka redjonothemesko. O dimos eka kategoriyako ofitsyalno ka ekh spesifikno narodo shai anel pesa representatsiya shibaki thai tolmachimaski.
O swato “Natsiya” halyarel-pe gineralnones ekh komunitate/kumpaniya narodosko kai beshel andre le granitsi ekhe themeske, kodya si “o natsiyako-them.” Thai-vi, halyarel-pe ekh narodo kai xulavel ekh istoriya mutuwalno thai obichaya shibake thai kulturake.
Sikadyol e Rromani shib ande but-fyalurya droma inkyal e lumiya: programurya universiteturyange, elementariyi thai segundariyi, klasurya ande shkolya, kulturalni thai komuniteturyangi chenturya, atelerya thai milaske kampurya. Si materialurya pedagodjikalni hai ande tolmachimata.