Çingene sözcüğü ve farklı dillerdeki türevleri asırlardır kullanılmaktadır. Kuşkusuz bu isimler olumsuz ya da romantik çağrışımlar ve önyargılar yüklüdür. Tarihsel araştırmaların ortaya çıkardığı genel kabul bu sözcüklerin on üçüncü ve on dördüncü yüzyıllarda, ‘küçük Mısır’lı anlamına gelen atsinganoi ve æguptoi sözcüklerinin bozuşmasıyla ortaya çıktığıdır. Bu terimler Avrupa ve Balkanlardaki ilk Roman göçmenler tarafından ya da onlara ithafen kullanılmıştır. Yıllar içerisinde Lehçe Cygan, Rumence Ţigan, Macarca Cigány ve Rusça цыган terimlerini edinmiştir. Benzer şekilde Fransızca Gitan ve Ispanyolca Gitano terimleri ortaya çıkmıştır. İngilizcede Gypsy, özellikle küçük harfle yazıldığında hakaret içeren bir terimdir.
Çağdaş araştırmacılar ve aktivistler bu sözcüğün yerine daha doğru ve kapsamlı Roman sözcüğünü önermişlerdir ve sözcüğün kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Roman sözcüğünün kökekni Rom’dur, ki tüm değilse bile bazı gruplar geleneksel olarak kendilerini bu isimle tanımlamaktadır. Rom sözcüğü özel olarak "koca, eş" anlamına gelir ve genel olarak “grup üyesi” anlamında kullanılır. Çoğul Roma birçok kurum ve organizasyon tarafından kullanılmaktadır. Yaygın olarak bilinen ve Romanların kendilerini tarif etmekte kullandığı isimler şunlardır: Sinti, Manuš, Calé, Romanichal, Kalé, vs.
Rroman yaygın olarak Kabul gören diğer bir isimdir. Roman gibi Rroman sözcüğü de dünya üzerinde farklı ülkelerde ve bölgelerde yaşayan çeşitli grupları daha kapsamlı bir biçimde tasvir etmek için kullanılır. Rroman sözcüğündeki çift ‘r’ sözcüğün birçok lehçedeki telaffuzuna daha yakındır. Bazı dillerde bu sözcüğün kullanımı benzer başka sözcüklerle karıştırılmasını (Romanya, Roma vs) ve yanlış anlamaları engellemek içindir.
Topluluklar içinde ve Romanca dilini konuşanlar arasında Romanes de kullanılmaktadır ki sözcüğün anlamı “Rom usulü”dür.
İlgili Referanslar:
Hancock, Ian (1995), A Handbook of Vlax Romani, Columbus: Slavica Publishers, Inc.
Hancock, Ian (2002), We are the Romani people. Ame sam e Rromane džene, Hertfordshire: University of Hertfordshire Press. Interface Collection, coordinated with Centre de recherches tsiganes, Paris.
Karanth, Dileep (ed.), Danger! Educated Gypsy. Selected Essays. Ian Hancock (Hertfordshire: University of Hertfordshire Press, 2010).
LeBas, Damian and Acton, Thomas (eds), All Change! Romani Studies through Romani eyes (Hertfordshire: University of Hertfordshire Press, 2010).
Matras, Yaron (2002), Romani. A Linguistic Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Proctor, Edward (2008), Gypsy Dialects. A selected annotated bibliography of materials for the practical study of Romani, Hertfordshire: University of Hertfordshire Press.
Sar mothos...? (Kalderash)
Sar vačares(h)...? |Sar mothoves(h)? (Gurbeti)
Sar phenes, hoj...? (Lovari)
Sar phenol pe|sar vakerol pe (Xoraxane)