Çeviri ve Roman Kültürü
|
Roman Kültürü ve Çeviri
|
Romanların kültürel ifade biçimleri tıpkı kucakladıkları insan toplulukları gibi dinamik ve çeşitlidir. Sözlü gelenekleri canlı bir hikaye kültürünü ayakta tutar. Kitabı Mukaddes gibi kutsal metinler Romanca okunabilir. Roman sanatçılar performans ve görsel sanatlara, ayrıca edebiyat dünyasına, birçok farklı biçimde ve dilde katkıda bulunmuştur.
|
Paramiči Kalderaš Romancasında “hikaye”, “efsane” ya da “masal”a karşılık gelen sözcüktür. Sözlü geleneğin hikaye ve masalları, dünya genelindeki tüm lehçelerde Roman kültürel ifade biçimlerinin tarihsel olarak dayandığı dinamik temeldir. Bu hikayelerin birçoğu yazya geçirilmiş ve birkısmı da çevrilmiştir.
İncilin Roman diline çevrilmesi İncil’in yüzlerce yıllık esaslı çeviri ve tefsir geleneğiyle bütünleşmiştir. Birçok Roman Roman Katolikliğini ve Pentekost tarzı ibadeti benimserken diğerleri Ortodoks Hristiyanlığı ve Müslümanlık inancına sahiptir.
Roman müzik geleneklerinin ulusal müzik ve dünya çapında farklı çeşit ve türlerde müzikle uğraşan besteci, müzisyen ve yorumcular üzerinde tarihsel olarak önemli bir etkisi olmuştur: caz manouche, flamenko, folk, klasik müzik, bando, düğün müziğinin yanında pop ve rock müziği.
Roman ailesi ve toplumunda daha uzun süreli bir kukla tiyatrosu geleneği olsa da müzikler dâhil tiyatro ve dramda modern Roman icra ve yapımlarının kökü diğer doğu Avrupa ülkelerinin yanında Rusya (1931), Makedonya (1970) ve Slovakya’ya(1992) dayanır.
Roman yaşamı ve kültürünü anlatan mevcut sinema yapımları ağırlıklı olarak Roman yapımı değildir. Uluslararası alanda en çok bilinen Roman film yapımcısı Tony Gatlif’dir. Bunun yanında Roman akademisyenleri, aktivist ve topluluklarının yaptığı önemli katkılarla belgesel film yapımı gelişmekte olan bir alandır.
Roman edebi ifadeleri çoğunlukla şiir, kısa hikâye, oyun ve bazı romanlarda dillenmiştir. Roman yazarlarının ulusal dillerinin yanında Roman lehçelerinde ve çeviri olarak eserler basılmıştır. En üretken Roman yazarlarından biri Fransa’dan Matéo Maximoff’dur.
Katarzyna Pollok (Ukrayna/Polanya), Ceija Stojka (Avustrurya), Gabi Jimenez (Fransa) ve István Szentandrássy (Macaristan) gibi bazı çağdaş Roman görsel sanatçıları, dünya sanat tarihinin bir parçası olarak kendine has tarihi karmaşıklıkları yansıtan bir sanat yaratmış ve Roman kimliğine dair tecrübelerini paylaşmışlardır.
Sosyal ağlarla birbirine bağlı çevrimiçi web sayfaları, teknoloji erişimi olan birçok genç ve aktif Romanın tecrübelerini, kimliklerini ve ortak tarihlerini Roman lehçelerine, ulusal dillere ve sıklıkla İngilizceye çevirerek açıkça paylaşmayı seçtikleri bir ortam oluşturmaktadır.