Müzik bir iletişim faaliyetidir. Müzik, oldukça düzenli yapılardan doğaçlama yapılara kadar hüzün, neşe, maneviyat ve daha birçok insani duyguyu ifade etmek amacıyla melodi, harmoni, ölçü, ritim ve lirik gibi sesin farklı bileşenlerini bir performans içeriğiyle birleştirerek düzenler. Müzik kültürlere karşı duyarlı olduğu kadar aynı zamanda bir toplumun mirası olan şarkı, çalgı aleti ve müzik tarzlarına, türlerine ve tarihçelerine bağlıdır. Gelişen bir alan olan "dünya müziği" örneğinde olduğu gibi tarz ve türler kültürel ve ulusal sınırları aşarak birbirini etkiler. Konser ve performanslar canlı olarak sergilenir, ancak aynı zamanda kaydedilerek tüm küresel toplumun bundan zevk alması için internete yüklenir. Lirik ve şarkılar çoğunlukla resmi olmayan yollardan tercüme edilerek hayranları tarafından internete aktarılır. Dünyanın birçok bölgesinde şarkılar ve ritimler sözlü geleneklerle bir nesilden diğerine aktarılmıştır. Diğer bağlamda, müzik kavramı diğerlerinin yorumlayıp icra edebileceği notalar yaratmak (yazılı müzik eseri) amacıyla kullanılır. Bazı müzik gelenekleri ve türleri yazılı bestelerden ziyade doğal doğaçlamalara dayanır. Roman müzik geleneğinin büyük bir bölümü daha sonra bireysel doğaçlama yolu ile dinamik bir şekilde biçim değiştiren motif ve teknikleri (vokal ve enstrümantal) aktarmaya dayanır. Müziğin akademik çalışması, örneğin Almanya’da 19. Yüzyılın sonlarına doğru “ulusal bilincin” yaratıldığı dönemde ortaya çıkan müzikoloji, günümüzde birçok farklı perspektifi barındırmaktadır: kültürel teori, sosyoloji, antropoloji, etnoloji, tarih, psikoloji, felsefe, estetik, vb. Etnomüzikoloji çalışmaları müzik ve dansın sosyal ve kültürel boyutlarına odaklanır.

Roman müziğinin yayılma tarihçesi birden fazla müzik geleneklerini bir araya getiren, Hintli, Orta Doğulu, Bizanslı ve Osmanlı Türkleriyle başlayan bir uluslar ötesi karışık ilişkiler tarihidir. Diğer Roman sanatları ve kültürel yapımlarında olduğu üzere Roman müziği estetiği bazı tarz ve türlerinin belirli bölgelerde daha baskın ve uluslararası bilinirliği olmasına rağmen sadece bir ulusal devlete veya bölgeyle sınırlı değildir. Örneğin İspanya’da flamenko gitar, şarkı ve dans görünürde en çok Roman ifadesi ile bağdaştırılmıştır. Macaristan’da "Gypsy Grubu" (yaylı çalgılar, klarnet, çembalodan oluşan) ilk defa 18. Yüzyılın sonlarında verbunkos ve daha sonra popüler Macar halk müziğini şarkı ve dans repertuvarı ile birleştiren csardas tarzı ile tanınmıştır. Aynı şekilde 18. Yüzyılda Rus Roman koro müziği beyit, romans ve bir Rus halk şarkıları repertuvarından oluşur. Roman müzisyenleri Bulgaristan’da başlıca popüler Bulgar ve Türk şarkılarından oluşan bir repertuvarla şenlik, kutlama ve düğünlerde nam ve şöhret kazanmıştır. Romanya’da Roman Lăutari  yaylı çalgılara ilaveten pan flüt kullanarak profesyonel eğlence amacıyla taraflarda çalmıştır. 20. Yüzyılda Django Reinhardt (Belçika/Fransa) o zamandan bu yana tüm dünyada popüler hale gelen "Gypsy Swing" veya  "Jazz Manouche" tarzını tanıtmıştır. Çağdaş Roman müziği gelenekselden halk, punk, hip hop ve rap tarzlarına kadar uzanmakta ve YouTube’a yüklenen birçok şarkı ile popülerliğini her geçen gün artırmaktadır. Geçtiğimiz birkaç senede düzenlenen festivallerin sayısı önemli ölçüde artmış olup Khamoro gibi birçoğunun önemli bir müzik bileşeni bulunmaktadır. Müzik gelenekleri sadece kitle medyası tarafından değil aynı zamanda göç yoluyla da yayılmaktadır. Örneğin, Kanada’da ve Birleşik Devletler ’de meşhur Roman sanatçılar anavatanlarında hüküm süren önemli Roman keman, akordeon ve gitar geleneklerini devam ettirmektedir. Son olarak, artan performanslara ilaveten Latcho Drom ve When the Road Bends: Tales of a Gypsy Caravan gibi filmler müzik aracılığı ile Hindistan ve Türkiye gibi önemli kök merkezleri dâhil dünya üzerindeki tüm Roman halkının farklı müzik geleneklerini ortaya koymuştur.

İlgili Referanslar:

Chinyaeva, Elena. "Hostages of their own music." The Patrin Web Journal (reprinted from Transitions, Vol. 4, No. 4 September 1997). 

Georgieva, Nadezhda. "Contestation and negotiation of Romani identity and nationalism through musical standardisation." Romani Studies (16, 1) (Liverpool: Liverpool University Press, June 2006).

Kelly, Eleanor (2012). "Roma Hip-Hop and Rap Emerges Onto World Stage." (Open Society Foundation. 13 September 2012)

Malvinni, David (2004), The Gypsy Caravan. From Real Roma to Imaginary Gypsies in Western Music and Film, New York / London: Routledge.

Randel, Don Michael (ed), The Harvard Dictionary of Music 4th edition (Cambridge: Belknap Press, 2003).

ROMBASE, "Music", University of Graz, Austria. Available online.

Williams, Patrick (1998), Django Reinhardt, Marseille: Éditions Parenthèses.